Azərbaycan hakimiyyəti 1992-1993-cü illərdə mövcud olmuş bir illik milli
hakimiyyəti gözdən salmaq üçün 20 ildir antitəbliğat aparır. Müxtəlif
istiqamətlər üzrə olmazın böhtanlar atır. Bu böhtanlardan biridə bundan
ibarətdir ki, guya həmin bir ildə xalqın güzəranı çox pis olub, əhalinin
gəlirləri aşağı olub və sair.
Həmin tezisin yalan olduğunu sübut etmək üçün fikirlərimi sizinlə
bölüşmək istəyirəm. Əvvəl ondan başlamaq istəyirəm ki, ötən il əmanətlərin
qaytarılması zamanı məlum oldu ki, 1992-ci ilin 1 yanvar tarixinə qədər
əhalinin əmanət bankında 4 milyarddan artıq pulu olub. Yəni sovet dövrü əhalidə
yığılmış pul vəsaitləri həmin dövrə qədər əmanət şəklində banklara qoyulmuşdu.
1992-ci ilin yayında hakimiyyətə gələn AXC
ölkədə korrupsiya və rüşvət siyasətinə son qoyduğuna görə bir il ərzində
əhalidə yenidən kapital yığımı başlanmışdı. Və qısa müddət ərzində ölkədə
müharibə getməsinə baxmayaraq əhali xeyli varlanmışdı.
1993-cü ilin iyununda qiyam
yolu ilə hakimiyyəti ələ keçirən köhnə KQB agenti Heydər Əliyevdə bunu bilirdi.
Və onuda bilirdi ki, Sovet hakimiyyətini yıxaraq öz müstəqilliyini élan etmiş,
öz gücünə inanan, maddi baxımdanda nisbətən təmin olunmuş orta təbəqəyə malik
bir xalqı kölə etmək elədə asan başa gəlməyəcək. Ona görədə iki əsas istiqamət
üzrə hərəkətə keçdi. Bu istiqamətlərdən biri ölkədə total qorxunun, xof
rejiminin yaradılması idisə, digər istiqamət əhalinin müflisləşdirilməsi, maddi
baxımdan asılı, ələbaxan edilməsi idi.
Bu məqsədlə də ölkədə çoxlu
sayda maliyyə piramidaları quruldu. Maliyyə piramidalarının ən böyüyü VahidBank
idi. Lakin Mərhəmət, Məmləkət, Etimad və sair adlarla 20-yə yaxın Bank əhalidən
yüksək faizlə əmanətlər qəbul etməyə başladı. Xüsusi vurğulamaq istəyirəm ki,
bu fırıldaqçı təşkilatların əksəriyyəti iri buynuzlu oliqarxlara məxsus idi və
hamısı ən böyük sahibkarla hesablaşmaq şərtilə həyata vəsiqə qazanmışdı. Təkcə
VahidBankın 400 mindən artıq əmanətçisi vardı. Digər 20-yə yaxın bankında
birlikdə ən azı o qədər əmanətçisi olardı. 800 min əmanətçı 800 min ailə
deməkdir. Bu da həmin dövrdə ölkədə olan ailələrin təqribən 45 faizinə bərabər
idi.
Anlatmaq istədiyim əsas məsələ isə
budur ki, AXC hakimiyyəti dövrü müəyyən qədər varlanmış xalq Əliyevlər
dönəmində kütləvi surətdə banklara əmanət yerləşdirərək ya faiz alırdı yada ən
azı buna ümid edirdi. Bütün bankların
xalqa borcu var idi. Sonradan həmin bankların qapadılması, onlara məxsus
əmlakın mənimsənilməsi xalqı müflis etdi. Bu gün isə analoqu olmayan inkişafdan
danışılsada ölkə əhalisinin az qala yarısının banklara kredit borcu var. Elə
əsas fərqdə bundadır. Əvvəl bankların (oxu hökumətin) xalqa borcu vardı, indi
isə xalqın banklara (oxu hökumətə) borcu var. 